کی از مهمترین ابزاری که درخصوص ارتودنسی کودکان مورد استفاده قرار میگیرد وسیع کننده کام یا اکسپندر است. از این ابزار در سقف دهان استفاده میشود و بیمار باید براساس زمانبندی مشخص شده پیچی که در وسط وسیع کننده کام وجود دارد با استفاده از کلید مخصوص آن بپیچاند. از وسیع کننده کام در ارتودنسی برای ایجاد فضای بیشتر در دهان استفاده میشود تا دندانها بتوانند در موقعیت مناسبی قرار گرفته و مرتب و ردیف باشند.
اغلب افراد به دلیل کمبود فضا در دهان خود با مشکل شلوغی و نابسامانی دندانها مواجه هستند که این موضوع موجب میشود قوس دندانی ایجاد شده و تعدادی از دندانها حالت بیرونزدگی پیدا کنند. گاهی نیز ممکن است کمبود فضای دهان باعث شود تا برخی از دندانها در هنگام بیرونزدگی تعدادی از دندانهای دیگر را از محل خود خارج کنند و یا موجب کج شدن آنها شوند. گاهی اوقات نیز کمبود فضا باعث میشود دندان در زیر لثه باقی بماند و یا نیمی از آن خارج شود. از وسیعکننده کام در سنین رشد کودک استفاده میشود و میتواند ساخت استخوان میانی کام را تحریک کرده و سقف دهان را پهنتر کند.
برای اینکه استفاده از وسیع کننده کام در ارتودنسی رضایتبخش باشد بیمار باید در سنین رشد بوده و درز میانی کام او باز باشد. تا پیش از سنین 14 تا 16 سالگی نیمه کام و بخشهای چپ و راست باز بوده و این زمان برای استفاده از وسیع کننده کام در ارتودنسی بهترین موقعیت شناخته میشود. برای استفاده از وسیع کننده کام از یک حلقه فلزی استفاده میشود که موجب اتصال وسیع کننده به دندانهای آسیاب فک بالا خواهد شد.
زمانی که وسیع کننده به فک بالا متصل شود نیروی زیادی به نیمه راست و چپ وقوس دندانی وارد خواهد شد که به بازتر شدن کام کمک میکند و فک فضای بیشتری به دست میآورد. وسیع کننده کام دارای انواع مختلفی است که برخی از آنها به صورت غیر ثابت بوده و به دندان نمیچسبند. البته درخصوص کودکان بهتر است از وسیع کننده کام ثابت استفاده شود چرا که کودک قادر به خارج کردن وسیع کننده از دهان نبوده و یا قرار دادن مجدد آن را فراموش میکند.
هنگام استفاده از وسیع کننده کام در ارتودنسی باید درنظر داشت که کمی درد و ناراحتی به همراه دارد و علت آن نیز اتصال یک شی به دندانها است که موجب ایجاد حسی عجیب خواهد شد. البته درحال حاضر اغلب از وسیعکنندههای کامی استفاده میشود که هیچگونه دردی ندارند و بیمار تنها باید کمی فشار را در سقف دهان خود تحمل کند. فشار وارد شده به سقف دهان با پیچاندن پیچ آغاز میشود و بیماران ممکن است احساس فشار را در دندانها و سقف دهان و یا حتی پشت بینی و میان دو چشم خود داشته باشند که پس از چند روز از بین خواهد رفت.
زمانی که از وسیع کننده کام درارتودنسی استفاده میشود و بیمار یک کودک است صحبت کردن او در روزهای ابتدایی کمی با مشکل همراه خواهد بود و گاهی اوقات قورت دادن آب دهان نیز با صدای ملچ و ملوچ همراه است. یکی از مهمترین علائمی که نشان دهنده باز شدن کام است ایجاد فاصله بین دندانهای جلوی فک بالا است. درواقع زمانی که دو نیمه کام باز شده و از یکدیگر فاصله بگیرند فاصله لازم بین دندانها نیز ایجاد خواهد شد. البته زمانی که دیگر وسیعکننده کام را فعال نکنید فاصلهای که بین دندانها ایجاد شده به ناخوداگاه بسته خواهد شد. علت این امر وجود فیبرهای الاستیکی است که در بافتهای لثه وجود دارد و موجب بازگشت دندانها به موقعیت اولیه خود میشود. البته استخوانی که در اطراف دندان وجود دارد و حالت باز و پهنی پیدا کرده در موقعیت جدید خود باقی خواهد ماند.
باید این نکته را درنظر داشت که پس از اتمام دوران استفاده از وسیع کننده کام دندانهای جلویی کمی درد داشته و یا لق خواهند شد که این مساله طبیعی است چراکه دندانها به موقعیت اولیه خود بازمیگردند که این امری دردناک است. برای اینکه کودک بتواند روزهای نخست استفاده از وسیع کننده کام در ارتودنسی احساس درد نداشته و راحت باشد بهتر است از غذاهای خوشمره و در عین حال نرم استفاده شود تا مجبور به جویدن نباشد. به خاطر داشته باشید که دو یا سه روز پس از آغاز درمان کودک از لحاظ صحبت کردن و غذا خوردن به حالت پیشین خود بازگشته و میتواند مراحل درمانی را به سادگی طی کند.