اعمل فک یا جراحی فک یا به اصلاح علمی آن جراحی ارتوگناتیک، عملی است که با هدف تغییر موقعیت یک یا دو فک صورت می‌پذیرد. توسط جراحی ارتوگناتیک روابط صحیح بین دندان‌های دو فک و هارمونی مناسب صورت ایجاد می‌گردد. با جابه‌جایی هر یک از فکین به جلو یا عقب، بالا یا پایین و یا چرخاندن آنها، بافت نرم صورت (چانه، گونه، لب و نوک بینی) نیز به تناسب جابجا می‌گردد. بنابراین چنانچه فکین به درستی جابجا گردند تناسب مناسبی بین اجزاء صورت ایجاد خواهد شد و تاثیرات چشمگیری در نیمرخ بیمار خواهد داشت.
متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت از تعامل با یکدیگر و بر اساس شرایط فکی و دندانی شما تعیین خواهند کرد که آیا جراحی ارتوگناتیک برای شما مناسب خواهد بود یا خیر. بیش از هر چیز پدیده‌های ارثی نظیر رشد کم یا زیاد فکین و استخوان‌های تشکیل دهنده صورت از عوامل موثر بر بروز ناهنجاری‌های اسکلتال فکی می‌باشد. آسیب‌هایی در طول دوران زندگی و نقایص جنینی نیز بر قرار گیری و تغییر موقعیت فکین اثر گذار هستند.
مشکلات و اختلالات فکی عبارتند از:
جلو بودن فک بالا
ادر این حالت دندان‌های جلویی فک بالا جلوتر از حد معمول خود قرار میگیرند و در اصطلاح بیمار دندان خرگوشی است. کوچک بودن فک پایین نیز می‌تواند دلیلی بر بروز این ناهنجاری و جلو بودن فک باشد. عادت مکیدن انگشت یا پستانک نیز می‌تواند به دلیل راندن رو به جلوی دندان‌ها باعث ناهنجاری جلو بودن فک شود و حتی گاهی منجر به تغییر شکل سقف دهان (کام دهان) می‌گردد.
مشکل متراکم بودن (به هم فشردگی دندان‌ها) یا فاصله‌دار بودن آنها
اعلت بروز این ناهنجاری را می‌توان بزرگ بودن یا تنگی قوس فکی و یا اندازه کوچک یا بزرگ دندان‌ها دانست. به‌هم فشرده بودن دندان‌ها باعث می‌شود دندان‌های دائمی به شکل نامناسب رویش یابند و یا در لثه به صورت نهفته باقی بمانند. فاصله زیاد بین دندان‌ها نیز با ارتودنسی ثابت و بستن فضار بین دندان‌ها قابل درمان می‌باشد.
ایکی دیگر از ناهنجاری‌های فکی دندانی، انحراف فک (انحراف میدلاین یا همان خط وسط دندان‌های فک بالا و پایین) می‌باشد. علائم ناهنجاری انحراف میدلاین دندان‌ها و فک بسیار متعدد است و بیمار معمولاً از دردی رنج می‌برد که ممکن است به صورت درد در ناحیه فک، درد و حساس بودن به لمس داخل یا اطراف گوش، درد مداوم در ناحیه صورت، احساس درد هنگام باز کردن کامل دهان و یا هنگام خمیازه، احساس درد و ناراحتی هنگام جویدن، صدا دادن مفصل فک یا قفل کردن آن و در نتیجه دشواری در باز و بسته کردن دهان بروز یابد.
اپن بایت به هم نرسیدن دندان‌ها (عدم همپوشانی دندان‌های پیشین فک بالا و پایین)
ادر ناهنجاری اپن بایت، اگرچه دندان‌های آسیا روی هم قرار میگیرند، اما دندان‌های جلویی فک بالا و پایین همپوشانی ندارند و دهان به دلیل فاصله عمودی بین دندان‌ها باز به نظر می‌رسد. ممکن است فاصله دندان‌های بالا و پایین در یک سمت یا هر دو سمت دهان بروز کند.
اوربایت یا دیپ بایت
ادندان‌های پیشین فک بالا در ناهنجاری اوربایت بیش از اندازه پایین هستند و روی دندان‌های جلویی فک پایین را می‌پوشاند. دندان‌های پایین در موارد شدید این ناهنجاری احتمال دارد که در سقف دهان فرو می‌رود. اوربایت یا دیپ‌بایت دارای دو مدل بر اساس منشاء می‌باشد: مدل اول اسکلتالی یا استخوانی و مدل دوم دندانی.
مدل دندانی این ناهنجاری به نامرتبی دندان‌ها مرتبط است و با درمان ارتودنسی قابل درمان است. مدل اسکلتالی آن نیز به استخوان فک و نحوه قرارگیری دو فک بر روی هم مرتبط می‌باشد و در اکثر موارد به دلیل بزرگ یا جلو بودن فک بالا رخ می‌دهد. برای درمان جلو بودن فک بر اساس شرایط فکی و دندانی بیمار، از دو روش ارتودنسی یا ارتودنسی همراه با جراحی فک استفاده خواهد شد.
آندربایت
در این حالت، دندان‌های جلویی فک پایین از دندان‌های جلویی فک بالا جلوتر هستند.
کراس بایت
ادر این ناهنجاری، یک یا چند دندان، از دندان‌های فک بالا یا تمام آنها در موقعیتی نامناسب روی دندان‌های پایین قرار می‌گیرد که اصطلاحا به آن کراس بایت گفته می‌شود.